Het vertellen van verhalen is voor mensen een heel natuurlijk gegeven. Narratief onderzoek gaat over hoe mensen in en met taal betekenis geven aan zichzelf en de wereld om hen heen. Als je onderzoek doet naar de logica van bijvoorbeeld een veranderingstraject in een organisatie, het dagelijkse leven in een wijk, of je wilt beleid veranderen omdat de omstandigheden daar om vragen, dan kan een narratieve analyse van de verhalen die mensen daarover vertellen je inzicht geven in de strategieën die ze hanteren om hun wereld en hun eigen positie daarin te definiëren: hun wensen en verlangens, hun problemen en oplossingsstrategieën, hun identiteit van dat moment.
Je kunt verhalen verzamelen, maar dat is niet het einde van het verhaal. Het wordt interessant als je de verhalen gaat analyseren op wat hen bindt en scheidt. We zijn immers geen geïsoleerde, maar sociale wezens. Door verhalen te analyseren, kun je van individuele naar collectieve verhalen komen en leer je de samenhang daarin kennen.
De analyse van narratieven behelst een systematische bewerking van de data op drie niveaus. De eerste analyse betreft de inhoud van de verhalen (wat) en laat zien wat mensen belangrijk vinden. De tweede analyse is gericht op de entiteiten (personen, organisaties, dingen) die een rol spelen in de verhalen en legt de onderlinge posities en relaties bloot (wie). De derde analyse zoomt in op stijlfiguren en retorische middelen die mensen inzetten om de waarde van hun verhaal te verstevigen of af te zwakken (hoe). Door de analyses te combineren, ontstaat patronen in verhaallijnen, die zichtbaar maken vanuit welke logica mensen hun verhaal vertellen. Die logica hoeft niet voor iedereen hetzelfde te zijn, maar het is wel mogelijk om verschillende logica’s op een abstracter niveau te clusteren, waardoor collectieve of groepslogica’s zichtbaar worden.
Tussen 2008 en 2012 heb ik diverse cursussen narratieve analyse verzorgd. Hiervoor heb ik tot nu toe vijf readers geschreven. Je kunt deze aanschaffen in onze webshop door op de link te klikken:
- Narratieve theorie
- Maken van een onderzoeksdesign voor narratief onderzoek
- Narratieve data
- Analyse van het wat
- Analyse van het wie
(Nog in de maak zijn Analyse van het hoe en Schrijven over narratief onderzoek).
Ik heb voorproefjes van deze readers online gezet; je vindt ze hier. Eind 2013 heb ik ook een canon voor narratief onderzoek samengesteld, die vind je hier. En wil je meer weten over narratieve sociologie, klik dan hier.
